De Tuin

diagonaal tuinieren

Wat lang verweerde terrassen waren voor druiven, dus uiteindelijk voor wijn en overgenomen door het bos, is nu een dynamische moestuin waar ruimte is voor vele gewassen.

In de winter van 2009 was het zaak eerst wat schoon te maken om te kijken waar we wat zouden kunnen planten.

Acacia’s weghalen bleek een gebed zonder einde. Ieder worteltje met nog iets van levenskracht, daar blijken acacia’s erg veel van te hebben, bleef uitgroeien tot struik om in een paar maanden de status boom al te krijgen. Elk seizoen snoeien we het opschot geduldig weg tot de stronk is uitgeput. Er blijven overal nieuwe scheuten opkomen; zaailingen.

Bamboe blijft een strijd a 2 maanden per jaar. Punten afknippen bij droog weer en afnemende maan en insmeren met een fout goedje. Geloof me; met een penseeltje als er nergens een kat te zien is. Lastige opgave, maar we houden stug vol.

nog in rust

overzicht
 eng netjes voor mijn doen

We ontdekten trapjes, muurtjes die veelal ingestort waren, hoe arm dat granietzand wel niet was, hoe zuur de grond en overal stenen en rotsen. Hoe deze grond snel uitspoelt, evenals stenen in alle maten, als je eraan zit. Van ongeroerde grond geroerde grond maken is hier geen goed plan.

In het begin gingen we het gevecht nog aan met brem, braam, brandnetel en klimop. Proberen we aardappels te telen in bandentorens, net zoals op die fantastische filmpjes op Youtube waar alles in één keer superoogsten geeft, natuurlijk. Bouwt Marc zijn eerste stenen muurtjes, ze staan nog maar zijn al aan verval onderhevig. Het land leeft, de hellingen bewegen, stenen en grond spoelen uit.

Elk jaar, nu het 9^e jaar, komen er muren bij, trappen, paden, vakken volle grond, te beplanten autobanden. Om ervoor te zorgen dat er niets meer uitspoelt, geen mest, geen plantjes of zaden. Voor de begaanbaarheid, functioneel en toevallig ook om aan te zien.

het uitdenken ter plekke van een nieuwe kas

leren, inventariseren, noteren, plannen

de labels, ik kan alles wel onthouden,
maar Lief niet

die blauwe touwtjes die je per 10km koopt
oersterk en herbruikbaar

Ik verhuisde boompjes uit Nederland, evenals sierplanten, zaaide kruiden, stekte deze, verplantte ze daar waar ik denk dat ze het wel willen doen zonder al te veel onderhoud. Probeerde bloemen, eenjarig, vaste planten. Dit natuurlijk om bestuivende insecten te lokken en om insecten juist te weren, ter grondverbetering, voor de kleur en in de thee.

We ontdekte de maankalender als leidraad om te tuinieren. Zo’n maan-jaar-kalender bleek te werken, geeft ook aan wanneer wat te doen met alles dat natuurlijk is, groeit. Dus ook de mens, wanneer eieren uit te broeden met meer kans op kipjes in plaats van hanen, wanneer hout te zagen als timmerhout of stookhout. Maar vooral ook wanneer dingen niet te doen, leren dat tegen de maanstanden in energie stoppen in alles dat groeit en bloeit verloren moeite is.

We namen ezels, die poepen, wat fantastische mest bleek. Ook het benodigde stro voor die hoeven bleek onmisbaar in de moestuin. Mulchen, compost luchtiger maken, bescherming van de grond tegen uitdrogen.

 

de mestberg,
van voor de kippenren

stambonen, gevoelig voor de warme zomerstormen

geërodeerde schiste stenen vormen
een verbinding met 2 andere paden

Dit 9^e jaar is het nog niet gedaan met verbeteringen en uitbreiding. Sommige muurtjes moeten al gerepareerd worden. Logisch, Marc was nog debutant op het vlak van het bouwen van ‘les murets en pierres sèches’.  Ook bouwen met bamboe laten we in de kinderschoenen en doen ermee wat wel kan. Klimrekken voor de stambonen, tomaten en komkommers, steuntje voor sommige koolsoorten, watergeulen van ton naar teil naar oud ligbad en droogrekken voor de brem waarmee we de broodoven stoken.

De moestuin is meer een bostuin waar we rustig aan bekijken wat het er graag doet, wat de planten die wij graag hopen te kweken zelf willen, en hoe en waar. Het terrein is niet uit een boekje. Alle superideeën als permacultuur en andere alternatieven zijn geen van alle voor hier geschikt als je volgens het boekje wilt werken. De natuur is tenslotte geen boekje en er ook niet zo 1-2-3 in te vatten. We gaan andere groenten eten, passen ons aan. Leren te dealen met ziekten en plagen, met onvoorzien weer en ander oponthoud of tegenslag.

 

verbena
een vlinderlokker

dagelijks oogsten

Toch brengt de tuin elk jaar meer op. En bewijst die maan-leef-kalender dat we het koele hemellichaam niet mogen negeren, het zou naïef en onachtzaam zijn.

Het is ons belangrijkste ‘kind’ dat dagelijks zijn zorg krijgt, het hele jaar door. Soms uren, soms een snel rondje uit sentiment naar het hoogseizoen. Met een dampende mok koffie zie ik dan nog van de vorst te redden bloemkolen staan die net zo wit, compact en groot zijn als die snelle niet-bio kolen van een paar euro per stuk in de super.

Als we goed oogsten zijn we dankbaar, naar elkaar, onszelf en het seizoen. Het is de wisselwerking, het contact met alle planten, elke dag die energie en liefde in die helling met z’n lastige grond, woekerende kruiden, stekels en prikkels. Als ik een paar dagen niet in de gelegenheid ben ook maar één rondje te lopen ga ik de planten missen, de noot en de ginkgo. Ook een paradijsje waar overal een ander geluid van stromend water hoorbaar is, met overal bloemen, insecten, geurende kruiden als je er langs loopt en die dikke vette naaktslak op dat spruitplantje… Die verhuizen, met een stevige zwieper diep het bos in, de helling af. Hersenschudding alleen maar, hoop ik, en een nieuw habitat. Ik gok op een collectief geheugen van alle soorten slak, dat ze na zoveel jaren weten dat die opening in het bos daar, dat hof van Eden, de verboden tuin is. Op trapjes is het makkelijk zitten, vaak een kat of poes in de buurt die er gezellig, soms te gezellig, bij is. 

verzopen

Elk jaar mislukt er ook wel het een of ander. De strijd tegen slakken gestreden, dan de zandvlooien en vuurwantsen die blijvend problemen geven. Ik laat waardplanten staan die vanaf de eerste tekenen van lente beschikbaar zijn voor het gespuis.  Zandvlooien houden niet van regen en nevel, dus sproeien, dat verstoort ze te veel waardoor ook zij verhuizen. Jaren te nat en te koud, de boel verzoop maar we hadden wel zo’n 100 weckpotten diverse bonen. Andere jaren is het te droog gebleven voor langere tijd. Gezegend met een bron die minder water is gaan geven maar nog genoeg om tuin en planten water te geven en nog genoeg voor de dieren en ons gewone verbruik. Droge periodes hebben we hier ook ’s winters en ook dan staan er nog te oogsten groenten. We passen dan ons watermanagement aan zodat niets te kort komt. Maar dat redt niet alles. Warme droge stormwinden, hagelbuien, plotse vorst, we zijn nog geen weerspecialisten.

de basis van tamme kastanje schiet al op

het was wachten op de planken
van eigen stammen

de wat ronde achterwand is van autobanden
absorbeert en behoudt ook veel warmte

het gat in de muur

repareren

Nog veel projecten te gaan. Voor jaren extra klussen met het seizoen en het weer mee, niets is makkelijk te plannen. Nu wordt er hard gewerkt aan een nieuwe kas die deels walipini zal worden. Het leven hier, de locals, het bos en weer het weer bepalen ook hoe de dingen lopen. Op planken voor het eco-dak aan de noordzijde van de kas lagen van de winter nog als stam langs het bospad. De zagerij is alleen open als het regent, de RoDe Def kan geen 5 boomstammen hebben. Wachten op een vriend die nooit tijd heeft en op regen. Dat is zoiets als de lotto winnen met 3 nullen. Toch zijn ze er opeens. Snel ligt het dak dicht. Volgende probleem; er is een oude muur ingestort vlak achter de kas op de zuidzijde. Je kunt er niet meer langs. Was altijd al een zakker, nooit aan toe gekomen en nu is het opeens prioriteit. Toevallig is er veel schiste beschikbaar (zie proletarisch shoppen) en kan Lief er zijn tanden inzetten. Die wil door, en door en altijd maar door. Opgejaagd door de stilstand. Dat zit in het volk, de voor ons mensen traagheid van hoe de natuur groeit, alles is hier nog zoals vroeger, de historie lijkt de basis, de opsmuk  van het normale schuwend. Altijd alles hetzelfde, dat is waar.

 

dit, is nooit hetzelfde
en wordt nooit normaal

Nu is het lente. Alles barst open, uit z’n voegen, schiet opeens op, rijpt al, staat in knop of geeft alles al prijs dat er is. Koriander, radijs, batavia sla, aardbeien en rabarber bijvoorbeeld. Voor ons gevoel is het rommelen met en in de natuur, zien wat we mogen ontvangen, weten wat we geven. Het kind mag veel tijd kosten, we krijgen er eten voor terug, de cirkel is rond.